Au Miquèu Camelat
Lo men amic,
Uei matin que soi montat au Capitòli, e n’èri pas emperador de Roma !
Lo Capitòli ! Quin nom aquò ! Quan un d’aqueths esparvèrs aperats emperadors avè pro portat lo dòu capvath los bòscs de la Germania,… las Lanas de Gasconha e las montanhas, peladas deu só, de las parts deu lhevant, qu’avossi la victòria com lo Cesar, o que se’n tornèssi capòt com avè hèit lo Dioclecian, que l’apitavan sus un carret, dab ua corona de laurèr o de huelhas de casse suu cap. Au carret, que ligavan presonèrs, e tot aquò pojava au Capitòli a pos de crits deus sordats e deus citolets de Roma. Lo qui avè aquera aunor podè har borir tranquille lo topin. Tant qui vivè, ne crompava pas lo pan a la liura. Un còp defunt, se ne l’avèn pas hèit har lo capbleton deu som de la ròca Tarpeiana, qu’èra segur d’estar botat au cèu deus pagans, en companhia deu Mercuri, diu deus panaires, deu Jupitèr, qui’s cambiava en ausèth entà har çò que ne cau pas díser, e d’auts beròis mèrles, de medish shiulet qui ne valen pas la pena que se’n torni parlar.
Suu papèr, la vielha tucòla on esloriva la glòria que s’ac vira pro plan, e que’s botan au cap, entau Capitòli, l’idea de quauquarren com lo pic deu Mijorn e entà la ròca Tarpeiana l’idea d’ua chorrèra com la de Gavarnia. E donc, amic, arren de tot aquò. Lo Capitòli n’a pas qu’un costilhòt tant per tant de bohabrac, e, per noste, que’s harén mei de mau en eslurrar de la henhèra qu’ací de la ròca Tarpeiana. Se n’èra pas la renomada, tot aquò seré arren, e lo pòble mei mendrilhòt pòt passar per estar deus mei grans se tròba poètas o istorians entà har vàler çò qu’a hèit.
En passejà’m pr’aquiu capvath qu’avèi lo dret de har deu grandós : que’m brombava de quan los ancians de noste, qui n’avèn pas paur a la bruma, avèn pessicat lo país e estrenhèvan Roma medisha. Ua nueit de lua estupada, los gallés arrapiavan com podèn entà gahar o escanar lo roman adromit. D’ua pèira a l’auta, qu’èran totara au som, quan las aucas clacassèras e’s botàn a coacar. Lo roman deishidat hè har la virabocada aus gallés, qui becavan au som e ne podón pas préner pè. Çò qu’es totun ! Shens aqueras aucas, lo roman èra gahat com la lèbe au jaç e qu’anàvam estar benlhèu lo prumèr pòble deu monde. Que’m soi demandat ua tropa de còps se n’èra pas pr’amor d’aquò qui, per noste, botan bèth sarròt de cueishas d’aucas a las topias. Aqueth bestiaròt paga atau la soa cocassèra e que la pagarà bèth temps enqüèra.
Pro per uei, amic. Dinc a que m’i torni.
Lo vòste,
Cesari Dauger
Lo 15 d’abriu.